СОНГО + УЙЛ = СОНГУУЛЬ...

Өнгөрсөн амралтын өдөр Монгол улсын ерөнхийлөгчийн сонгууль явагдаж, амжилттайгаар, элдэв маргаан, жагсаал цуглаан, хэл амгүйгээр болж өнгөрлөө. Энэ сонгуульд Монгол улсын сонгуулийн насны иргэдийн 60 орчим хувь нь оролцож, 51 орчим хувийн саналаар АН-аас нэр дэвшин өрсөлдсөн Ц.Элбэгдорж Монгол улсын 4 дэх ерөнхийлөгчөөр сонгогдлоо.
Энэ тухай хэлтэй, амтай, толгойтой бүхэн ярилцаж, хэд хэд хуваагдан, маргалдаж мэтгэлцэн, муудалцаж, бөөн асуудал үүсгэж байгаа нь манай ангийг, блогийг маань ч тойрсонгүй. Өөрийн бодлоо бичихээр сэтгэл шулуудан үүнийг бичиж байна. Хамгийн эхэнд би аль ч намыг дэмжигч биш гэдгээ сануулаад, Н.Энхбаярт саналаа өгснөө нэмээд хэлчихье.
Нас сүүдэр дөнгөж 18 хүрч, анхныхаа сонгуулийг өгөх байсан болохоор их л сэтгэл хөдлөж байснаа нуугаад яахав. Гэсэн ч саналаа өгчихөөр хүн байсангүйд жаахан гонсгор л байлаа. 60 чавганц уралдахаар нэг нь түрүүлдэг гэдэг шиг, 2-уулаа л муу нэртэй, 2-уулаа л асуудалтай тийм хүмүүс нэр дэвшсэн нь хэнд ч тодорхой байсан.
Би өөрийнхөө саналаар МАХН-аас нэр дэвшигчийн урд талын тоог дугуйлсан. Үүнд хэний ч нөлөө, хэний ч хүчин зүтгэл, хэний ч оролцоо байгаагүй. Гэтэл саналаа өгөөд гэртээ ирээд нетэд ороод бөөн асуудалд орчих нь тэр. Нэгэн найз маань яагаад ХУ намд өгсөн юм бэ гээд л эвэртэй туулай үзсэн хүн шиг гайхан асуулаа. Өөр нэг найз маань “энэ үнэн үү? Чамайг МАХН-д өгсөн байна гээд цуурхал дэгдчихэж” гээд л бичиж өгч байна. Зарим нь бүр дарамталж, загнаж, харамсаж ч үзэх шиг. Би тэр болгонд нэг л хариулт өгсөн, би эрх чөлөөгөө эдэлж, сонгуулиа өгсөн жирийн нэгэн иргэн хүн. Намыг нь харж биш хүнийг нь сонгосон гэдгээрээ бахархаж суугаа оюутан.
Яагаад Энхбаяр гэж? Тэр муу нэртэй, авилгач хочтой, нууц ноёнтон байж болноо. Гэхдээ баталгаажиж, баримттай дэлгэгдчихсэн юм нь ховорхон л байна. Би түүнийг улс төрийн үзэл баримтлалдаа үнэнч, намбатай, улс орноо гадаад оронд төлөөлөн аваад явчиж чадахуйц улс төрийн соёлтой учраас сонгосон юм. Энэ олон түүнийг сонгосон олон шалтгааны нэг нь юм шүү.

Элбэгдорж гуай Ардчилалыг үүсгэн байгуулж, 2 удаа ерөнхий сайдаар сонгогдож, Харвардын дэргэдэх Институт төгссөн, чадварлаг ярьдаг, олныг дагуулсан манлайлагч мөн хэдий ч улс орны эв нэгдлийн бэлэг тэмдэг болж чадахуйц бүрэн бэлтгэгдсэн хүн мөн гэдэгт би эргэлзсэн юм.

7-р сарын 1-ээр л жишээ авъя. “Хонхны дуу” цангинуулан ирчихээд Сүхбаатарын талбай дээр “Хувьсгалт намыг устгая, Коммунистуудаас одоо л салъя” гэж түмнийг уриалан турхирчихаад, дараахан нь хэдхэн хоногийн дараа “Чаддаг юм бол бариад аваг” гээд хээв нэг сууж байсан гэдгээр нь би түүнд дургүй байдаг юм.

Бохь хаяж байгаа бичлэг нь байгаад байхад “Би ч яасан гэнэн цайлган хүн юм...Тэгээд аваад тавьсан, хаха” гээд гаргуун сурсан “хошгоруулах” мэхээ ашиглан олны өмнө мэдэгдэл хийж байсанд нь би түүнийг жигшсэн юм.

Тогтвортой байдлын гэрээ ашиггүй гэдгийг мэдсээр байж, Бороо Гоулдын гэрээг өөрөө хийчихсэн нь илт байхад зөвхөн эрх баригчдыг буруутган, ард түмнийг мунхруулж байсан нь надад таалагдаагүй юм.

АН-аас өөр хэн нэгэн, Э.Бат-Үүл, Р.Амаржаргал гээд арай өөр хэн нэгэн нэр дэвшсэн бол би тэдэнд саналаа өгөх байсан. Нуулгүй хэлэхэд 70 жил биднийг дарамталсан, хуурсан, мэхэлсэн, идсэн гэж хэлж байгаа хүмүүсийг хараад огиудас минь хүрч байна. Миний, чиний, бид бүгдийн өвөө эмээ, аав ээж, ахан дүүсийн хийсэн бүхнийг тэд үгүйсгэж байгаагаа ухаарах чадалтай болов уу. Хэний ч өмнө нүүр улайлгахгүй байшин хороололтой, хэрэгцээгээ лав хангачихаад байсан цахилгаан, дулаан, сантехникийн сүлжээтэй, мэдээлэл харилцаа холбоо, зам тээврийн хөгжил бусдаас илүү гарахгүй ч хэнээс ч хоцорчихооргүй тийм л зүйлийг үгүйсгэж байна. Тэднийг үгүйсгэж байна гэдэг, МАХН-ы хийснийг үгүйсгэж байна гэдэг өөрсдийгөө, түүхээ, өвөг дээдсээ үгүйсгэж байна гэдэгтэй агаар нэгэн мэт санагданам. Түүхийн аргагүй нөхцөл, төвөгтэй байдлын гайгаар бид ийм замыг сонгосон, бид ийм замаар хөгжсөн, бид ийм амьдралыг туулсан юм.

Яаж ч будлиулаад, хамаг аргаа хэрэглээд барсангүй дээ, хаха гэж нэгэн сэтгэгдэл би блогоосоо уншлаа. Үнэхээр хэлэх ч үг алга даа. Хэрээ, хэрээнийхээ харыг гайхна гэгчээр аль аль нь тодорхой хэмжээгээр сонгуульд булхай хэрэглэдэг хэрнээ ялагдахаараа хэрүүл хийгээд, бослого зохион байгуулаад байдаг тэр хэсэг нөхдийг би ойлгохгүй юм. Өнгөрсөн сонгуулиар Ц.Элбэгдоржийн хэлсэн үгийг сана. “ХУ намынхан манай ажиглагчдыг худалдаад авчихсан байсан”. Худалдагдах тийм хүмүүсээс өөр ажиглагч хэмээх маш чухал ажил хийчих гишүүн олдохгүй байгаа бол одоо боль доо.

Өмнө нь зовж байсан юм гэнэ, тэд биднийг дарлаж байсан юм гэнэ, тэдний гайгаар хамаг юм болохгүй байгаа юм гэнэ, Монголчууд зовж үзээгүй ард түмэн гэж би боддог. Түүхийн хуудсыг сөхөн үзвэл ганц ч удаа өлсгөлөнд нэрвэгдэж байгаагүйгээрээ би бахархдаг. Манжийн эрхшээлд байхдаа хүртэл татаас авдаг байсан, ЗХУ-ын хараат байхдаа гуйлгачин нь хүртэл цалин авдаг байсан болохоор ядарч үзээгүй гэж би үздэг. Тэр үгийг нь дэлхий нийтээр хямралын өмнө сөгдөж, байгалийн гамшиг, элдэв цаг зуурын асуудлуудад УЛС ТӨР-ийг хамаатуулж ойлгоод, өөрсдийн залхуугаас, өөрсдийн идэвхгүй байдлаас, өөрсдийн буруугаас болж сэтгэл хангалуун байж чадахгүй байгаагаа л хэлж байнаа гэж би ойлгосон. Төрөөс явуулсан бодлого буруу байсан нь нуулгүй хэлэхэд үнэн ч төрийн толгойд энэ 2 дэвшигч аль аль нь л нэг бус удаа гарч байсныг санаарай. Өөрсдөөсөө алдаагаа эрэх биш өрөөлд хамгаа үүрүүлэх нь Монголчуудын зан бололтой.

Хувьсгалт нам ч гэсэн гайтай нам, энхийн цагаан тагтаа бол бүр ч биш. Энхбаяр бол бүр шал ондоо хүн, хийдгээ хийчихсэн хэрнээ хэрхэн иддэгээ мэддэг хүн гэж би боддог юм. Түүнийг 4 жил юу ч хийгээгүй гэж хэлбэл андуурал болно шүү, наад зах нь “Үдийн цай” хөтөлбөр гээд бидний дүү нарын үр ашгийг нь хүртэж байгаа ажил байна. Буруу бодлого барьсан нтр гээд л тэднийг дэмжигчид их юм ярьж байна л даа, тэгээд буруу бодлоготой улсад Мянганы хөгжлийн сан зээл өгөхөөр болох уу. Эрүүл ухаанаар бодоод үзээрэй.

ХУ намын мөрийн хөтөлбөрт но-той зүйлс байсан. Эх орны хишиг, сургалтын төлбөр тэглэх гээд л. Гэхдээ би Энхбаярыг үзэл бодолдоо тууштай улс төрчийнх нь хувьд саналаа өгсөн юм. Элбэгдорж дадлага туршлагатай сайн улс төрч байж болох ч түүнд итгэх итгэл хийж байгаа үйлдэл, байж байгаа байдлаас нь болоод үлдээгүй юм.

Эцсийн эцэст бид сонголтоо хийсэн. Элбэгдорж ялжээ. Яасан их хүн Энхбаярт саналаа өгөө вэ? Гэж хэлж байгаа хүмүүсийг би үнэхээр гайхаж байна, үзсэн мэргэ төлөг нь зөрөөд гайхшраад барахгүй байна уу? Монголын хамгийн том, ууган намыг дэмжигчид, тэдний төлөө саналаа өгсөн Монголчуудыгаа үгүйсгэж байгаагаа ухаарч байгаа болов уу?

Сонин сонголт, сонин ирээдүй гэж нэгнийх нь хэлсэн шиг бид түүнээс ихийг хүлээгээд суухаас өөр аргагүй. Намаасаа татгалзаж ерөнхийлөгч болох Ц.Элбэгдорждоо амжилт хүсье. Их өөрчлөлт хийж, хүүхдийн мөнгө, оюутны цалинг өгч чадах эсэхийг харцгаая.

Хамгийн гол нь бид бол Монголчууд, бидний цусаар Монгол гэсэн нэгэн угсаат цус урсаж, бидний толгойд Монгол минь гэсэн эрмэлзэл оргилж, бидний сэтгэлд Монголоо гэсэн тэмүүлэл бадарч байхад эвтэй байж л чадвал хөгжлийн зам өөрөө гэрэлтээд ирнэ гэж би итгэнэм.

Хөгжил ирнэ, сайхан цаг ирэх нь тодорхой, харин хэний үед, хэзээ вэ гэдэг л сонин байна. Тийм ээ, нар дахиад мандана, маргааш ч гэсэн мандана, жаахан хүлээхэд илүү илчтэй, тодоос тод цацран мандах болно.