...Uundaa ингэж өгүүлэв...

Хэд хоног блог маань тун нам жим байлаа. Хэн ч сэтгэгдэл бичихгүй, хэн ч нийтлэл бичихгүй. Баярлаад түүнийгээ хэтрүүлсэндээ ч тэр юм уу, аль эсвэл ерөөс блогтоо дургүй болчихсондоо ч тэр юм уу лав бүгдээрээ л нийтлэлийн барааг харуулах нь байтугай блогтоо зочилж мөрөө үлдээхдээ тун хойрго хандсан гэдэгтэй санал нийлж байна. Дахиад нэг өдөр хоосон блог харж өнгөрүүлмээргүй санагдан, сүүлийн хэдэн өдөр бичих юмсан гэж бодсоор байсан зүйлсээ нэгтгээд хэдэн зүйл өгүүлье. Энэ удаа эхний хэсгийг хүргэе...

1. 11-р сарын 26 буюу Улс Тунхагласны баярын өдөр, түүний талаарх миний бодол
Хичээл ордоггүй өдөр болгонд би дуртай, тэрийгээ ч нуугаад яахав. Улс орон даяар амардаг Мартын 8, Хүүхдийн баяр, Цагаан сар, Шинэ жил гээд баяруудад дургүй хүн байхгүй биз. Харин хэдхэн хоногийн өмнө бид "Улс Тунхагласны Баяр"-ыг тохиолдуулан манайхан хичээлдээ явсангүй бүр давраад заал авч, буу халж сууцгаасан бол, Монголчууд маань даруухан л тэмдэглэлээ: томчууд нь хөшөөндөө цэцэг өргөж, бөхчүүд нь "барьцалдан" барилдаж, архагууд нь далимдуулан найр хийж, эрүүлжүүлэхийн ачаалал эрс өсч, зурагтаар Монгол кинонууд гарсан гээд л.
Англи хэлний хичээл дээр унтчихгүйхэн шиг, зүүрмэглэсэн ч багшдаа мэдэгдчихгүйхэн шиг сууж байлаа.
Багш асуув: Лхагва гарагт хичээл орохгүй, яагаад билээ хүүхдүүд ээ?
Сурагчид хариулав: Independence Day болохоор...[сурагчид ч гэж зарим нэг нь л]
Багш хэлэв: Маш зөв, Independence Day-ээр бүгд амардаг шүү дээ...[бид цэцэрлэгийн хүүхдүүд биш]
Энэ яриаг би яах гэж бичив ээ. Лхагва гарагт English ороогүй талаар өгүүлэх гэсэндээ биш, аль эсвэл хичээл дээрээ идэвхтэй суудаг онц сурлагатан оюутнуудын талаар биш харин тэдний хариулт Independence Day гэж хэлсэнд оршиж байна. Монголчууд 84-хөн жилийн өмнө "Тусгаар Тогтнол"-оо зарласан юм гэж үү...
Угтаа 84 жилийн өмнө 1924 онд Намын хурлаараа анхдугаар Үндсэн Хуулиа баталж, Бүгд Найрамдах Монгол Ард Улсыг Тунхагласан өдөр болохоос биш Монголчууд тусгаар тогтносон өдөр биш. БНМАУ гэж одоо байхгүй, яг л ЗСБНХУ-ын олимпоос хүртсэн медалийн ОХУ-аас тусад нь тоолдог шиг. Түүнийг хайвал эзэн Чингис хаан маань 1206 онд Онон мөрний хөвөөнөөө Их Монгол улсыг нэгтгэснээ зарлан, өөрөө хаан эзэнд суусан биш бил үү. Түүнээс цаашлаад түүхийн дэвтрээ сөхөн үзвэл МЭӨ 209 онд Хүннү гүрэн бий болсон гэсэн байна, хэрвээ Монголчуудын өвөг эцэг Хүннү мөн гээд батлачих юм бол бид чинь аль Есүсийг төрөхөөс өмнө тусгаар тогтночихсон биш юм уу...
1924 оны үйл явдал 1990 онд хэсэг залуучууд нэгэн зорилгын дор нэгдэн нийлж, нууц бүлгэм байгуулан улмаар өлсгөлөн зарлаж, Ардчилал хэмээх дэлхий дээр "одоогоор" олдоод байгаа хамгийн сайн системд шилжих үндсийг тавьсантай яг л адилхан үйл явдал биш гэж үү. 1992 оны 1-р сарын 13-нд Шинэ Үндсэн Хуулиа баталж Монгол улс хэмээн дэлхийд дуудагдах болсныг тэгвэл бид яагаад чухалчилдаггүй юм бэ?...1-р сарын 13нд зүгээр л бөх барилдаал, цэцэг өргөөл дуусчихдаг, weekend л таарчихгүй бол бид амардаггүй, муухай царайлаал хичээлдээ явдаг биз дээ.
Ерөөс Богд Жибзундамба хутагт нас баран 1924 онд Хэмжээт эрхт хаант засаглалтай байсан Монгол улс бүгд найрамдах улс болсон л өдөр ч юм шиг. 20-р зуун Монголын ард түмний эрх чөлөө, тусгаар тогтнолоо жинхэнэ ёсоор нь олж авах гэсэн эмгэнэлт, бас баатарлаг туульс байлаа гэж Баабарын хэлсэн яг оносон мэт. 1907 оноос Халхын ноёд сэм бүлэглэн нэгдэж улмаар 1911 оны 12-р сарын 29-нд Манжийн ноёрхол Бээжинд алдагдсныг далимдуулан тусгаар тогтносон шиг, 1920-оод оноос Консулын дэнж, Зүүн хүрээний гэж нэрлэгдсэн нууц бүлгэмүүд үүсэн хоорондоо эвсэлдэн нэгдсний хүчинд 1921 оны 7-р сарын 11-нд Нийслэл хүрээг чөлөөлөн, Ардын Хувьсгал ялсныг зарласан шиг, 1980-аад оны сүүлчээр ЗХУ-д өрнөсөн "перейстройка"-ийн нөлөөнд Монголд хэд хэдэн газар зэрэг нууц бүлгэмүүд үүсэн улмаар жагсаал цуглаан хийн, тэр нь өлсгөлөнгийн хэлбэрт шилжин, УТТ-г бүрэн бүрэлдэхүүнээр нь огцроон, АРДЧИЛСАН ХУВЬСГАЛ Монголд ялсан ялалтын мэдээг дэлхий нийтэд түгээсэн гэдгээс нь аваад үзэхэд Монголын ард түмэн тэмцдэг, тэмцээд ялдаг ард түмэн, тусгаар тогтнолоо эргүүлээ авахын төлөө [эргүүлэн авахын төлөө шүү!!!] эвлэлдэн нэгддэг, нэгдээд зорьсондоо хүрдэг гэдгийг харуулсан түүхт зуун болсон юм. 24 онд л зөвхөн тусгаар тогтносон юм биш, түүнтэй дүйцэхүйц олон үйл явдал монголд энэ зуунд өрнөсөн гэдгийг би хэлэх гээд байна
Тусгаар тогтнолоо зарласан өдөр гэж буруу сэтгэхүй бүү тогтоосой, Холливудын хэдэн кино үзчихээд 7-р сарын 4-ыг [7+4=11 бас л сонин тохиолдол шүү] Independent гэж хэлдэг юм байна гээд, тэрийгээ өөрсдөөсөө хайн, ерөөсөө 11-р сарын 26-ыг тэгж нэрлэе гэж битгий муйхарлаасай гэсэндээ бичиж байна. Зурагтаар хүртэл тэгж л ярьсан Independence Day-ээ тэмдэглэж байнаа гэж. Их сургуульд багш нар нь хүртэл тэгж заагаад байх юм. Нарийндаа ярьвал 1921-1946 онд тусгаар тогтнолыг маань хэн ч зөвшөөрөөгүй л явж байсан, Төвд л зөвшөөрсөн байдаг санаж байна. 1911 онд Богдыг хаан ширээнд залахал төрийн эрхээ гартаа авсан Хятадууд бүр манай Автономит улс гэж зарлаад, Хаант Орос улстай гэрээ хэлцэл хийж байсан нь түүхэн үнэн. Бүгд найрамдах улс болсон, бүгд найрамдах засаглалд шилжсэн өдөр гэж тэмдэглэсэн нь зүйтэй юм шиг, тусгаар тогтносон гэвэл түүнээс урд түүхийг сөхнө гэдгийг би дээр өгүүлсэн.
1990 оын ардчилсан хувьсгалаар бид жинхэнэ ёсоороо Тусгаар Тогтнолтой болсон гэдэгт би эргэлздэггүй. Түүний ачаар бид өөрсдийн асуудлаа өөрсдөө л шийддэг болсон, сиймхий ч гэр минь гэдэг шиг төрийн толгойд маань бидний өөрсдийн маань л сонгосон түшээд ажиллаж, биднийг жагсахад төр<ард түмэн гэдэг болохоор дур мэдэн шийдвэр гаргаж чадахгүй асуудал гацаж, цагдаа нар нь хүний эрхийг дээдэлж өөрсдөө бамбай ч үгүй хэрнээ чулуунд цохиулан эмнэлэгт хүргэгдэж, ард иргэдийнх нь талаас их нь гар утас хэрэглэж, арай бага нь ядаж эксель унаж, гадаад руу аялж, Макдональдс идэж, Диснейлэндээр аялж, сумог газар дээрээс нь үзэж байна.
1757 онд Ойрадууд эзлэгдснээс хойш бид тэгтлээ зовж, өлсгөлөнд автаж, уусгах бодолд автагдаж байгаагүй ч өөрсдийн төргүй, бидний асуудлыг Бээжинд шийдэж, арай гэж Хятадаас саллаа гэтэл Коминтерний нөлөө, бас бус юмнаас болон гадаад асуудлыг маань Москва л шийддэг байсан, хэдийгээр огт юм хийгээгүй гэхгүй ч дарга нарыг маань тэнд очиж алдаг байсан нь гашуун боловч үнэн түүх. [энд би Орос эхнэрүүдийн талаар дурьдсангүй.] Бид компьютер байтугай өнгөт телевизоргүй байлаа, чөлөөт хэвлэл байтугай ганц л телевиз радиотой, юун гамбургер, юун Батман, юун Микки Маус...
Би баярын өдрөөрөө анд нөхөр-wiki-ээрээ зочлоод дуу алдлаа. Мавритан улсын тусгаар тогтнолын өдрийн талаар бичсэн байдаг акулын маань "Энэ өдөр-Түүхийн Хуудаснаа" буланд Монголын тухай байсангүй. Тусгаар тогтнол биш юмаа гэхэд Монголын Бүх нийтээрээ амардаг өдөр гэж ч байсангүй. Интернет хөгжиж байна, хятадын сайтуудыг хакдлаа л гээд байдаг хэн ч шинэчилж болдог, хамгийн их хүн зочилдог сайтан дээр лав бидний тухай байсангүй. Бид эндээ маргалдаал, худлаа үнэн юм бичээд л байдаг, цаана чинь дэлхийн хандлага, дэлхийн бодол шал ондоо байгааг, Эзэн Чингисийг маань хүртэл Хятадаас авахуулаад Казахууд хүртэл өөрсдийн болгочихсон явж байна.
Дагуул улс, колони улс байсан хар үед маань өнгөрсөн...Бидний өмнө ирээдүй маань, чадварлаг боловсон хүчин бий болох гэж зүтгэж байна, бий болж ч байна, бидэнд баялаг байна, материаллаг баялгаас гадна бидэнд оюунлаг баялаг байна...Дэлхий нийттэй хөл нийлүүлэн алхаж, гажигдал, буруу ойлголтуудыг халж, шинэ-илүү хүчирхэг Монголыг хамтдаа бүтээцгээе...[1-р хэсэг төгсөв...2008 он]
...TO BE CONTINUED...