Монголын эмгэнэл, Монголын гутамшиг...

Би улс төрийн талаар тийм ч их ярьдаггүй, бас бичдэггүй, бичдэггүй гэж бичих цаг нь ч болоогүй гэж боддог. Гэвч энэ удаа ийм үйл явдлыг гэртээ зүгээр хараад сууж чадсангүй, санал сэтгэгдлээ хуваалцахыг хүслээ. Таныг ч гэсэн сэтгэгдлээ үлдээнэ гэж найдаж байна.

2008 оны 7 дугаар сарын 1. Энэ өдрийг бид хэзээ ч мартахгүй. Гэвч сайнаар биш, муугаар, бахархаж биш жигшиж санах болно. Монголын түүхэн дэх хамгийн увайгүй, ой гутмаар өдрүүдийн нэг гэж дурсах болно.

Монголын ирээдүй үнэхээр бүрхэг байгааг би энэ жагсаалыг үзэж байхдаа мэдэрлээ. Монголчуудын ухамсар ямар дорой байгааг би энэ жагсаалд оролцож байхдаа мэдлээ. Арай дэндүү увайгүй, улаан цагаандаа гарсан энэ үйлдлийг зогсоохын оронд яагаад улам хөөргөөд байсны учрыг би олсонгүй ээ... Энэхүү бүхний бурууг Элбэгдорж, АН, Магнай, Батзандан та нар хүлээх ёстой...

Ер нь сонгуулийг 60-70 хувиар луйвардана гэж тийм юм байдаггүй л байхгүй юу. Яахав 3-4 хувь бол луйвардсан байх л даа, монголд шударга юм конкурснаас өөр байдаггүй юм хойно...Хэрвээ Элбэгдорж даргын хэлсэн шиг тэгж луйвардаж МАХН ялсан юм бол би үнэндээ АН-ыг хохино гэж хэлмээр байна, тойргийн хэсгийн хороо бүр дээр та нарын ажиглагч нар сууж байсан биз дээ, тэр ажиглагч нар чинь юу хийж байсан юм бэ... Элбэгээ дарга нэг ярилцлагандаа ингэж хариулжээ.
-Сонгууль бүрийн дараа маргаан гардаг учраас хэсгийн хороодод саналын хуудсыг тоолох хоёр хянагч гаргасан. Үүний нэг нь танай намын хүн байсан шүү дээ. Мөн ажиглагч нар чинь ч ажилласан. Тэд юу хянасан болж байна?
-Манай хянагч нарыг тэд худалдаж авсан.

Сүүлд нь ингэх л байсан юм бол аятайхан, худалдагдчихгүйхэн шиг хүмүүсээ ажиглагчаар тавихгүй байсан яасан юм бол... Монголын урдаа барих намын дарга хүн ингэж өөрсдийнхөө намын гишүүдийг доромжилдог сонин л юм... Улайрчихсан байгаагийн шинж энэ биш гэж үү...

Хэрээ хэрээнийхээ харыг гайхна гэгчээр сонгуульд аль аль нам нь л булхай хэрэглэсэн нь тодорхой ш дээ, ядаж байхад сонгуулийн шинэ тогтолцоо нь угаасаа том намд ялах боломжийг ихэсгэдэг нь илт байсан. Гэтэл АН том нам хөдөөний иргэдийн хувьд биш байжээ..

Сонгуулийн дүнг харахад хот, хөдөөгийн ялгаа бас хэтэрхий их байгааг бид ажиглаж чаднаа. Хөдөө ХУ намынхан илт ялж байхад хотод АН арай илүү суудал авч байгаа харагдана. Эндээс бид юуг харах ёстой вэ, магадгүй хөдөөнийхөнд мэдээлэл бага хүрээд, хуучнаар сэтгээд байгаа юм болов уу... Өөр өөрсдийн л тайлбар байгаа, хотод ардчилсан намын шинэ шийдэлтэй рекламууд их гарсан болохоор ч бас тийм байж магадгүй юм...

За тэгээд өчигдрийн болсон жагсаалын талаар... Баянхошуу болон бусад гэр хорооллуудаар нэр бүхий хүмүүс залуучуудад мөнгө, архи тараан МАХН-ы байрны урд цуглана гэж хэлж, даалгавар өгч байсан нь нууц биш болжээ... Иргэд маань ч ямар ч хямдхан, бас сэлүүхэн сэтгэдэг юм, тэр нууц ноёд ч гэсэн яасан бодолгүй, яаруу хөдөлдөг юм...

Үнэндээ бол тэргүүн эгнээнд явж байсан иргэд бүгд согтуу байсан, араас нь авдар авдрар архи зөөж байснаа, сүүлдээ DUTY FREE эвдээд архи авч ууж байсныг бид харсан. Бичлэгээс харахад сүүлдээ тэд хулгайлж болох юу л байна түүнийг авч байлаа, архичдыг авчирсан шигээ бас хулгайч нарыг аваад ирсэн юм уу...Ийм иргэдтэй яаж хөгжихөө үнэхээр мэдэхгүй байна...

Бас нэг шүүмжлэх юм байнаа... Ямар ч сонирхолгүй энгийн иргэд нь хажууд нь тэд нарыг хараад зогсоод байх юм. Яасан ажилгүй хүмүүс вэ, та нар тэнд жагсагчдын тоог нэгээр нэмж бүртгэгдэж байна гэдгээ мэдсэн үү... Хүмүүс 20,30 мянган хүмүүс байсан гээд л байдаг, яг оролцсон, төрийн цагдааг зодсон нь хэд бол, мянга хүрэх болов уу...

Гал тавьлаа, 85 жилийн түүхтэй Хувьсгалт намын байрыг шатаалаа, өөрсдөө ч угаартаж үхлээ... Яалаа гэж, яах гэж гал тавьж байгаа юм бэ, эхлээд чулуун дайн хийж хамаг цонхыг нь хагалчихаад, түүндээ ханалгүй дэлгүүрүүд, оффисуудын хамаг юмыг нь тонолоо... Одоо юу хэрэгтэй юм бэ, гал тавих л дутаж гэнэ, магадгүй тэд ажил хийдэггүй улсад нэг ч төгрөгийн татвар өгдөггүй хүмүүс байсан байх л даа, гэтэл үүнээс чинь болоод энгийн ажилтан сэхээтэн, таны бидний, чиний ээж аавын мөнгөөр үүнийг засах байх даа...

МАХН-ы байрыг тонолоо, хагаллаа.. Ханасангүй ээ, бүр даварч арын СОЁЛЫН ТӨВ ӨРГӨӨ лүү дайрч оржээ. Дайрч ороод тонон сүйтгэжээ, тонон сүйтгэхдээ галдан шатаажээ... Уран зургийн галлерейд байсан урлагийн үнэт, дахин давтагдашгүй бүтээлүүдийг хэн төлөх вэ, Морин хуурын чуулгын байранд байсан тоглолтын хувцас, морин хуур хөгжмийн зэмсгүүдийг хэн төлөх вэ, та нар лав биш байхаа, Элбэгээ минь, Магнай минь...

Цагдаагийнхан одоо цэргийнхэнтэй нийлээд сүрийг үзүүлэх хэрэгтэй. Аль эртнээс л тэгэх байсан л даа, даанч тэд иргэдийнхээ эсрэг довтлох биш, тэднээс хамгаалах тактиктай байлаа, харин сайхан цагдаа нар маань гэмтэж бэртэв дээ, нэг нь бүр сохорсон гэнэ. Буу гаргасныг буруушааж байна гэнэ, үнэндээ тэгэхгүй бол өөдөөс нь чулуу, хашаа бүр сүүлдээ бульдозертой дайрч байгаа улангассан босогчдыг яаж дарах байсан юм бэ, тэгээд ч давсан бас резинен сумтай л байсан... Ерөнхийлөгч онцгой байдал зарлан цэргийнхэнд шаардлагатай бүхнийг хийх заавар өгсөн гэнэ, даанч одоо тэд жагсаж чадахгүй л байхдаа, удирдагчид нь нуугдчихсан, зарим нь шартчихсан, зарим нь баригдчихсан... Эсвэл угаасаа бүтэхгүй юм чинь гээд залхуураад суучихвий...

Эцэст нь 1990 оны хувьсгалыг Зориг, Энхтүвшин нарын нөхөд ямар ч цонх хагалалгүй, хэний ч хамраас цус гаргалгүй тайван замаар хийснийг санаарай... Гэтэл одоо Элбэгдорж "Хонхны Дуу" цуурайтуулсаар ирээд "ТЭМЦЭХ ЦАГ БОЛЖЭЭ" гэж уриалаад яахав дээ... Адилхан л монголчууд шүү дээ, бид чинь, бидэнд сонгууль болохоор л нам намаараа талцаж, өөр өөр туг барилцаж, хоорондоо зодолдох хэрэг тийм их байгаа юм гэж үү... Монголдоо тайван амьдарч чадаха болилоо гэж үү...

Энэ бол үнэхээр Монголын түүхэнд гарч байгаагүй эмгэнэлт үйл явдал мөнөөсөө мөн... Дэлхий нийт одоо Монголыг харж байна, гутаж байна, айж байна... Монголын ард түмэн үүнийг хэзээ ч хүсээгүй гэдэгт итгэж байна... БИД ЭВТЭЙ БАЙХДАА ХҮЧТЭЙ...